Medycyna jest jedną z najstarszych praktyk na świecie, tak starą jak historia ludzkości. Chociaż nie da się tego udokumentować, nie ulega wątpliwości, że już w czasach prehistorycznych pojawiły się techniki lecznicze, mające na celu radzenie sobie z ówczesnymi dolegliwościami.
Jednak kolebką tego, co dziś rozumiemy jako medycynę na Zachodzie, jest starożytna Grecja. To właśnie nad Morzem Egejskim sztuka uzdrawiania uległa zasadniczej zmianie. Tam przeszła ona od bycia nagromadzeniem praktyk i przekonań bez żadnego prawdziwego rygoru do stania się racjonalnym działaniem. W ten sposób, podlegając mocnym zobowiązaniom metodologicznym i teoretycznym, medycyna zyskała status prestiżowego zawodu.
Poprzez Iliadę i Odyseję Homer ukazuje wiedzę medyczną posiadaną w okresie archaicznym (między VIII a V wiekiem p.n.e.), wiedzę zrodzoną z bezpośredniej obserwacji ludzkiego ciała, w której jednak magia wciąż zajmuje ważne miejsce. W obu wierszach, w narracji o ranach odniesionych na polu bitwy, można dostrzec doświadczenie, jakie zdobyli uzdrowiciele.
Dla Greków choroby mogły mieć pochodzenie naturalne, lub boskie. Pierwsze z nich odnosiły się do traumy, czyli urazów powstałych głównie w wyniku działań wojennych, oraz do choroby środowiskowej, gdy schorzenie było spowodowane wpływem środowiska. Drugi powód był boski, jako kara zesłana przez bogów. W zależności od pochodzenia, choroby były leczone różnymi środkami. W przypadku dolegliwości naturalnych środki lecznicze polegały na chirurgii, dietetyce, lub lekach.
Jedną z przyczyn ewolucji medycyny w kierunku bardziej racjonalnym jest konsolidacja polis, czyli miast, około 500 r. p.n.e., wraz z rozwojem gospodarki opartej na produkcji rzemieślniczej i handlu. Z biegiem czasu mity przestały być sposobem poznawania świata, a nowym horyzontem wiedzy stał się logos, czyli rozumowanie. Rozwój nauki następował we wszystkich dziedzinach, a medycyna nie była tu wyjątkiem.
Kształcenie medyczne odbywało się w miastach (najważniejsze z nich to Cos, Cnidus i Crotona) i było regulowane przez struktury rodzinne i arystokratyczne. Zwyczaj pozostawiania uzdrowienia przypadkowi lub dobrej woli bogów został wykorzeniony. Trzeba było szukać konkretnej przyczyny choroby i brać pod uwagę każdy szczegół.
Ojciec medycyny?
Hipokrates jest istotnym nazwiskiem w tym nowym sposobie prowadzenia medycyny. Uważa się go za ojca medycyny, choć zawód ten był uprawiany od wieków. Urodził się około 460 r. p.n.e., był uczniem uzdrowiciela Herodikosa z Selimbrii. To, co wiemy o życiu Hipokratesa, zawdzięczamy Platonowi, który w dialogu Protagoras każe mu rozmawiać z Sokratesem, by ten nauczył go sztuki leczenia. Arystoteles cytuje go później w swojej Polityce jako wielkiego człowieka dzięki jego naukom medycznym. Czy wiesz, że istnieje coś takiego, jak przysięga Hipokratesa, którą posługują się obecnie lekarze? Sprawdź na czym polega przysięga.
